Sıkça soruların başında geliyor "ram türleri".
DDR ve RD- RAM'ın da piyasaya girmesiyle bu konuda bilgi almak isteyen
ziyaretçilerimizin sayısı arttı.Dahası bilgisayarımızda kullanılan daha
bir çok çeşit bellek var.
Sizlere Tayvan'lı üretici Abit'in resmi sitesinden derlediğim,
bilgisayar ortamında kullanılan her türlü bellek modülleri ile ilgili
bilgileri aşağıya aktardım. İlk bir kaç başlık eski tip belleklerle
ilgili bilgiler içeriyor.
1) Dinamik RAM (DRAM)
Daha çok kişisel bilgisayarlarda kullanılan bir
fiziksel hafıza türüdür. Dinamik RAM, veriyi saklamak için zamanla
şazını kaybeden dahili kapasitörler kullanır (bir transistör tarafından
açılıp kapatılır). Böylece veri korumak için sabit tazelemeye ihtiyacı
vardır. Aksi halde 1 durumu 0 durumuna döner. Her hafıza erişimim
arasında elde edilen sonuçlar, verileri uygun bir durumda korumak için
çipin kapasitörlerini yenileyen bir elektriksel şarza gönderilir. Bu
durum reşarz devam ederken sağlanamaz. Bir DRAM'in okunması içeriğini
boşaltır, böylece aynı verileri korumak için hemen yeniden yazılması
gerekir.
Dinamik terimi, hafızanın sabit aralıklarla tazelenmesi (tekrar enerji
verilmesi) veya içeriğini kaybedeceğini gösternektedir. RAM (Random
Erişim Hafızası) bazen, statik RAM'dan (SRAM) ayırmak için DRAM olarak
kullanılır. Statik RAM dinamik RAM'dan daha hızlı ve daha kararlıdır
fakat daha fazla güç ister ve daha pahalıdır.
2) Geliştirilmiş DRAM (EDRAM)
Geliştirilmiş DRAM, ana karttaki L2 (seviye 2)
kaşede standart DRAM ve SRAM'in yerini almaktadır, 35ns DRAM içerisine
256 byte 15ns SRAM eklenmesi ile oluşturulmuştur. SRAM 256 byte hafıza
sayfasının tamamını bir defada alabildiği için, hıza gereksiniminiz
olduğunda 15ns erişim hızı verir (aksi halde 35ns). Çipseti, hafıza
gereksinimlerini ayırmak için SIC chipi L2 cachenin yerini almaktadır.
Sistem performansı %40 civarında artar. EDRAM çipin kalanı olmadan
istekleri kabul eden ve tamamlayan ayrı bir yazma rotasına sahiptir.
3) EDO DRAM
EDO, %30 daha iyi olan ve fiyatı ise sadece %5
daha pahalı olan gelişmiş bir hızlı erişim modudur (genelde Hiper
Erişim Modu olarak adlandırılır). EDO DRAM hafızadaki verileri,
hafızayı üç aşamaya ayıran standart hızlı erişim modu DRAM'ın aksine
bir sonraki CAS# azalmasına kadar saklar. EDO DRAM kullanılması ile
CPU-hafıza bant genişliği saniyede 100MB'dan 200MB'a artacaktır.
Tek devirli EDO bir saat döngüsünde tüm hafıza işlemini
gerçekleştirecektir; aksi halde aynı sayfa içerisindeki her eş zamanlı
RAM erişimi üç yerine iki saat döngüsü sürer. Seviye 2 cachenin yerini
aldığından ve ayrı kumandaya gereksinimi olmadığından, ana karttaki
boşluk korunur. Diz üstü bilgsayarlar için faydalıdır. Aynı zamanda
batarya gücünü de korur. Kısaca EDO sayfa modu döngüsünü azalttığı için
bant genişliğini artırır fakat pratikte bu kadar hızlı değildir.
4) Burst Genişletilmiş Veri Çıkışı (EDO) DRAM
Burst EDO DRAM, bir geçiş aşaması ve 2-bit burst
sayacı bulunan bir EDO DRAM'dir. BEDO ve EDO arasındaki farklılık
döngülerdir, yani OKUMA ve YAZMA dört türlü burstlerde meydana gelir.
BEDO, FP DRAM'a göre yüzde yüz, EDO DRAM'a göre de %33-50 oranında
performans artışı sağlar. Geçmişteki bir çok DRAM tabanlı hafıza
sistemleri, daha yüksek bant genişliğinin avantajlarından faydalanmak
için burst yönlendirmeli erişimler kullanırlardı.
FP ve EDO gibi klasik DRAMlar sayesinde başlatıcı bir kumanda ile
DRAM'a erişir. Kumanda verilerin, başlatıcıya gönderilmeden önce hazır
olmasını beklemelidir. Fakat Burst EDO bekleme aşamasını ortadan
kaldırarak sistem performansını artırır.
5) Senkronize DRAM (SDRAM)
SDRAM (Senkronize Dinamik Raslantısal Erişim
Belleği), bütün işlemlerin pozitif bir clock ile ilişkilendirilen
komple bir semnkronize özelliktir ve bu sayede yüksek performans ve
basit kulanıcı arabiriminin beraber bulunması mümkündür. SDRAM ,
masaüstü bilgisayarlar, iş istasyonları, grafik adaptörler,
hızlandırıcılar ve oldukça büyük hafıza ve bant genişliği gereken ve
basit bir arabirime ihtiyaç duyulan diğer uygulamalar için günümüzde
bile halen oldukça idealdir.
SDRAM ve klasik DRAM arasındaki temel farklılıklar şunlardır:
Senkronize işlemler, burst modu ve mod kayıdı. SDRAM senkronizasyon
için bir clock girişi kullanırken DRAM senkronize olmayan hafıza modülü
kullanır. DRAM RAS# ve CAS# olmak üzere iki tane clock kullanır.
DRAM'ınn her işlemi iki clock arasındaki zamanlama faz farklılıkları
ilebelirlenirken SDRAM komut referansları ve pozitif clok kenarı ile
alakalı işlemler ile belirlenir. Burst mod, dahili kolon adres
üretecinden faydalanan çok hızlı bir erişim modudur. Kolon adresi ilk
erişim için ayarlandığında müteakip adresler dahili kolon adres sayacı
tarafından otomatik olarak üretilir. Mod kayıdı istenen sistem
şartlarını alır ve aynı anda SDRAM işlemini kontrol eder.
Daha basit bir anlatımla SDRAMin CPU kontrolünden uzak olan hafıza
erişimlerini aldığını söyleyebilirsiniz. Çiplerdeki dahili registerler
istekleri kabul eder ve istenen veriler CPU'nun hafızaya bir sonraki
erişimi için düzenlenirken CPU'nun başka şeylerle ilgilenmesine imkan
verir. Kendi clock döngüsünde çalıştıklarından sistemin geri kalan
kısmı daha hızlı olabilir. Video kartları ve ana kartın ana hafızası
için optimize edilmiş bir sürüm bulunmaktadır.
6) SGRAM
Senkronize Grafik Random Erişim Hafızasının baş
harfleri, video adaptörleri ve grafik hızlandırıcılarda kullanılan bir
tür DRAM türü. SDRAM gibi SGRAM da 100 MHz'ye kadar CPU bus clock ile
kendi kendini, senkronize edebilir. Bunlara ek olarak yoğun grafik
işlemleri için bant genişliğini artırmak için gizli yazma ve blok yazma
gibi bazı diğer teknikleri kullanır.
VRAM ve WRAM'ın aksine SGRAM tek portludur. Fakat bir anda iki hafıza
sayfasını açabilir. Diğer video RAM teknolojilerinin ikili port
özelliğini taklit eder.
7) DDR SDRAM
Duble Veri Hızı Senkronize DRAM (DDR SDRAM), her
clock turunun her ucunda veri transferinin desekleyen bir tür
SDRAM'dir, hafıza çipinin veri işlemesini iki katına çıkartır.
DDR-SDRAM, SDRAM II olarak da adlandırılmaktadır.
DDR SDRAM, EDO RAM ve klasik SDRAM'de dahil olmak üzere mevcut
çözümlerden üç kat daha hızlıdır. Klasik SDRAM gibi DDR SDRAM de her
clock ucundaki verileri hareket ettirir, bant genişliği en yüksek
değerini iki katına çıkartır. 100MHz hızındaki bir DDR SDRAMin burst
hızı 200MHz'dir. 100MHz SDRAM, 50MHz düzenli DRAM üzerinde öncelik
kazanacaktır.
"Double Clock" terimini farkedebilirsiniz. Clock sinyallerinin yükselen
ve azalan uçları ile pseudo-senkronizasyon metodu iki kat daha hızlı
veri transferi sağlar. Bu durum DDR SDRAM olarak adlandırılan çok hızlı
bir senkronize DRAM kulanılarak sağlanır. 64-Mbit DDR SDRAM
kapasitesinden başlar.
SyncLink DRAM
Synclink Konsorsiyumu olarak adlandırılan
bilgisayar üreticileri birliğinin geliştirdiği yeni bir hafıza türü
olan SLDRAM, gelecek PC hafıza yapısı olarak Rambus(RDRAM) hafızaya
alternatif olarak düşünülmüştür.
9) RAMBUS DRAM
Rambus DRAM, Rambus şirketi tarafından
geliştirilmiş bir hafıza (DRAM) türü. PC'lerde şu anda kullanılan en
hızlı teknoloji (SDRAM) yaklaşık olarak maksimum 100MHz'de veri
gönderirken, RDRAM ilk etapta 600MHz hıza ulaşmıştı.
10) Direk RDRAM
Direk RDRAM teknolojisi Amerikan çip tasarım
kurumu, Rambus tarafından geliştirildi. Intel'in yeni ürettiği "Camino"
adındaki Core Logic çip modu sadece Direk DRAM'ı destekleyecektir. Ana
hafıza ve mikro işlemci arasındaki veri transferini hızlandırarak PC
performansını büyük ölçüde artırıyor ve bildiğiniz üzere P4'ler ile
kullanılmaya başlandı bile. RDRAM teknolojisi Intel'li sistemlerin ana
hafızaları için desteklediği bir teknolojidir.
Direk DRAM teknolojisinin veri hızlarını artırmak için daha geniş veri
yolu açması düşünülmektedir. Saniyede 1.6GB'a kadar veri transferini
gerçekleştirebileceği bilinmektedir ki bu hız mevcut RDRAM'lerin
saniyede 500MB'lık hızının üç katıdır. RDRAM modüllerinin boyutu 64
Mb'den başlamaktadır.
RDRAM kullanan anakartların bellek yuvası tasarımı bant genişliğinin
pin başına 800Mbps'ye ulaşmasına imkan verecek şekilde tasarlanmıştır.
11) MDRAM
Multibank DRAM'in kısa ifadesi. MoSys şirketinin
geliştirdiği oldukça yeni bir hafıza teknolojisi. MDRAM, her bir diide
küçük DRAM (her biri 32 KB) kümelerini kullanır. Her küme genel bir
internal bus'ı besleyen kendi I/O portuna sahiptir. Bu tasarım nedeni
ile veriler çoklu kümelere eş zamanlı olarak okunur veya yazılabilir ki
bu durum klasik DRAM'lerdan daha hızlıdır.
MDRAM'ın bir diğer avantajı da, hafızanın küçük dilimlerde
ayarlanabilmesidir, böylece bazı parçalara yapılan harcama azalır.
Mesela 1024x768 çözünülürlükte 24 bit renk için istene video adaptörü
için gerekli olan 2.5 MB'lık MDRAM çipleri üretmek mümkündür. Klasik
hafıza yapısı ile 4MB'a zıplamak gerekmektedir. MDRAM bir zamanlar bazı
video adaptörlerinde ve grafik hızlandırıcılarında kullanılmaktaydı.
12) VRAM
Video RAM video adaptörlerinin kulandığı özel
amaçlı bir hafızadır. Klasik RAM'in aksine, VRAM iki farklı aygıta eş
zamanlı olarak bağlanabilir. Bu durum bir monitörün ekran güncellemesi
için VRAM'a erişirken bir grafik işlemcinin de aynı zamanda yeni
veriler sunmasına imkan verir. VRAM daha iyi grafik performansı sunar,
fakat klasik DRAM'lerden biraz daha pahalıdır. Bazı hızlandırıcılar
klasik DRAM kullanır fakat diğerleri hem video devresi hem de
işlemcinin eş zamanlı olarak hafızaya ulaşmasına imkan veren özel tip
video RAM (VRAM) kullanır.
13) WRAM (Windows RAM)
Windows RAM Samsung tarafından yaratılmıştır. İki
portlu fakat fiyatı VRAM'dan %20 oranında daha az ve %50 oranında da
daha hızlıdır. 50MHz'de çalışır ve hızlandırma için optimize edilmiştir
ve blok transferi yapabilir ve metin ve desen dolgularını destekler.
WRAM daha iyi Windows performansı sağlamak için grafiğe özel özellikler
sunar. İki portu grafik çizimlerinin girişine ekran yenileme
verilerinin eş zamanlı olarak ilerlemesine imkan verir. Böylece bant
genişliği klasik tek portlu hafıza türlerinden daha büyük olur. Çift
portlu hafıza özelliği, daha yüksek kapasiteli bant genişliği sayesinde
daha hızlı transfer hızları ve ekran yenilemesine imkan verdiğinden ve
WRAM ve VRAM gibi yüksek performanslı iki portlu hafıza türlerine
ihtiyacı olduğundan renk ve video uygulamaları için çok uygundur.
İki portlu tasarımı sayesinde grafik işlemcinin eş zamanlı olarak
ekranı okuma ve yenilemesine imkan tanır, hafızanın sadece okuma veya
sadece yazma yapabildiği ve gtrafik motorunun her zaman ekranın
güncellenmesi için beklediği tek portlu afıza türlerinde karşılaşılan
sorunlar ortadan kalkar.
WRAM'ın VRAM'a göre üstünlüklerini incelerken, WRAM hafızanın VRAM
hafızadan daha hızlı olduğu, %50 performans artışı sağladığı ve bit
başına %20 daha ucuz olduğu unutulmamalıdır.
Parite veya Non-parite
30-pin SIMMler için modüldeki rakamları
hesaplayın: 2 veya 8 çip=non-parite, modül üzerindeki rakamları
hesaplayın: 2 veya 8 çip= parite. 72-pin SİMMler için her zaman emin
olamazsınız fakat, eğer 4, 8, 16 veya 32 çipleri varsa pariteleri
yoktur.
Parite, non-parite ve ECC
Parite hafıza, byte başına dokuzuncu bite sahip
olduğundan farklıdır. Bu durum parite hafıza konfigürasyonundan
görülebilir: 1Megx72 ve 2 Megx36, 9 bit parçalarının 8 megabyte'ını
gösterir. Bu dokuzuncu parite biti, hiç bir hatanın meydana
gelmediğinden emin olmak için diğer 8 biti kontrol etmek için
kullanılır. Parite biti binary kodda byte için bulunan rakamları
göstermesi için ayarlanır.
Eğer sisteminizde parite desteği yoksa (ana kart
çipsetinize göre) ve verilerinizin DRAM'a saklanması sırasında bir hata
meydana gelirse, modül size bir hata mesajı vermeyecektir. Sisteminiz
veri bozulmasını görmemiştir ve hala hata mesajı göstermeye devam
edecektir.
ECC (Hata Kontrol ve Düzeltme), en yeni tip parite. ECC bytelar'ın
düzgün bir şekilde iletildiğinden emin olmak için bütün veri bitlerini
kullanır. Doğru bir ECC modülü 8-bit dilimlerinde non-parite hafıza
gibi ayarlanmış her bir byte'ı tutar, ECC biti dört bit dilimndeki byte
serisinin sonunda bulunur. ECC gerçekleştirmek için sekiz bitlik bir
seriye ihtiyacınız vardır ve ECC işlemini gerçekleştirmek için iki ECC
modülünün beraber kullanılmasına gereksinim duymanızın sebebi budur.
ECC DRAM iki bit hatalarını tespit eder ve hareketteki tek bit
hatalarını düzeltir (sistemde herhangi bir hata mesajı göstermez).
Parite hafıza modülü non-parite sistemlerde çalışır mı?
Eğer BIOS'dan parite kontrol fonksiyonunu aktif
durumdan çıkartırsanız parite modülü non-parite sistemlerde çalışır.
Fakat non-parite modülü bir parite sisteminde çalışmaz. PCler'de
kullanılan hafızalarınn büyük bir kısmı, hafıza hataları ile çok fazla
karşılaşılmadığından basittir ve tek bit hatası genelde zararsızdır.
ECC hafııza modüllerini nerelerde kullanmamız gerekir?
ECC modülleri, programlama gibi kodunuzdaki tek
bir hatanın büyük sorunlar doğurabileceği önemli uygulamalarda
kullanılmaktadır. Başka bir uygulama alanı da sunucuardır, bir çok
sunucu ECC hafıza modüllerini standart bir parça olarak kullanır.
ECC'yi destekleyen bir sistem, ECC kodunu telafi etmek için parite
bitlerini kullanarak, gerçek ECC modülü yerine düzgün bir parite modeli
kulanabilir. Bir parite sistemi gerçek ECC modülünü kullanamaz çünkü
byte başına dokuzuncu (parite) biti her bayt ile birleştirilmemiştir.
Doğru parite veya taklit parite?
Bazı üreticiler taklit (veya yanlış
diyebilirsiniz) parite modelleri üretmektedirler. Taklit bir parite
modülü bilgisayarın, makinenin modülün oluşturduğu gerçek parite
bitinden ziyade aradığı parite sinyalleri göndererek parite kontrolünün
yapıldığını düşünmesine neden olacaktır.
Bu gibi hafıza modüllerini kullanması sonucunda, oluşan hatalar
gösterilmeyecektir çünkü gerçek anlamda kontrol edilmemiştir. Taklit
parite modüllerinin fiyatı gerçeklerine nazaran daha azdır fakat bir
çok parite bilgisayar sistemi gerçek parite modülllerine duyarlı olduğu
için bilgisayar sisteminizde taklit parite modellerini kullanmaktan
kaçınmalısınız.
Gördüğünüz gibi bazı bellek türleri tasarım aşamasında kalmış bazıları çok az kullanılmış bazılarının ise sadece adı var.
Özellikle ECC ile ilgili olarak verilen bilgilere dikkatinizi çekiyorum.Sanırım bu konuda kafanızda soru işareti kalmamıştır.
Anasayfa
